рддेрд╕्рд╕िрдоा рд╣ौ, рдпो рджрд╕ैँ рдд рдЖрдЗрдЧो рдЧाँрдаे ! рдХाрдардоाрди्рдбुрдоा рдаिрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рдЪрдЩ्рдЧा рдЙрдбाрдЙрдиुрднрди्рджा рдкрд╣िрд▓्рдпै рд╣ाрдоी рдЬрд╕्рддा рд░ोрдЬीрд░ोрдЯी рдЧрд░्рдиेрд╣рд░ूрдХो рдорди рдЪाрдбрдмाрдбрд▓े рдлुрд░рдлुрд░ рдЙрдб्рдЫ ।
рдо рд╣рд░ि рдмाрджुрд░ рдЦрдб्рдХा ।
рдХрд╕ैрд▓े рд╣рд░ि рднрди्рдЫрди् । рдаिрдЯाрд╣рд░ू ‘рдмूрдвा рджाрдЗ’ рднрди्рдЫрди् । рдЬोрдИрд▓े рд╕ुрдмोрдзेрдХा рдмा рднрди्рдЫे । рддрд░ рдЬे рднрдиे рдкрдиि рдо рдд рдЙрд╣ी рд╣ो рдиि, рд░ाрдоेрдЫाрдкрдХो рдоैрд▓ाрдзैрд▓ा рдоाрдЗрд▓ा ।
рдб्рд░ाрдЗрднрд░ рдХाрдо рдЧрд░्рдЫु рд╣рдЬुрд░ । рд░ाрдоेрдЫाрдкрдоा рдкрдиि рдзुрд╕्рд░ेрдлुрд╕्рд░े рднрдП рдкрдиि рд╕рдбрдХ рдд рдЫрди्, рддрд░ рдоाрд▓िрдХрд╣рд░ू рдЫैрдирди् рд╣рдЬुрд░ । рдирдд्рд░ рдд рдЙрддै рдЪрд▓ाрдЙँрдеेँ рдиि рдЧाрдбी । рдЙрддा рдо рдЬрд╕्рддा рдиोрдХрд░рд╣рд░ू рдоाрдд्рд░ рдЫрди् । рдЕрд░ूрдХो рдЦेрдд рдЦोрд╕्рд░рдиे, рдЗ: рдпрд╕рд░ी рдоैрд▓े рдЬрд╕्рддै рдЕрд░ूрдХो рдЧाрдбी рдЪрд▓ाрдЙрдиे । рдкрд╣िрд▓े рдЗрди्рдбिрдпाрдХो рдЧाрдбी рд▓ाрдЗрд╕ेрди्рд╕ рдеिрдпो рд╕ाрдердоा, рдиेрдкाрд▓рдоा рдЗрди्рдбिрдпाрдХो рд▓ाрдЗрд╕ेрди्рд╕рд▓े рдЧрдЬрдмрд▓े рдЧाрдбी рдЪрд▓ाрдЙрди рдкाрдЗрди्рде्рдпो । рдЪрд▓ाрдПँ ।
рджрд╕ैँрдоा рдШрд░ рдЬाрдиु рдЫ । рдоाрд▓िрдХрдХो рдЧाрдбी рдЪрд▓ाрдПрд░ рд╡рд░्рд╖рднрд░ि рдХेрд╣ी рдмрдЪाрдПрдХो рдЫु । рдорди рдоाрд░ेрд░ рдмрдЪाрдПрдХो рд╣ो рд╣рдЬुрд░ рд░ुрдкिрдпाँ । рдлुрдХ्рдХा рдЫाрдбेрд░ рд╣िँрдбेрдХो рднрдП рджुрдИ-рдЪाрд░ рд╣рдЬाрд░ рдЬाрдмो рдд рджाрд░ूрд╕ाрд░ुрдоै рдЦрдд्рддрдо рд╣ुрди्рде्рдпो । рдЕрдиि, рдШрд░рдХा рдЬрд╣ाрди рд░ рдХेрдЯрдХेрдЯी рдоाрдд्рд░ рдХे, рдоेрд░ो рдкрдиि рдЙрд╣िрд▓े рдиै рдЪिрд▓िрдо рдлрд░्рдХिрд╕рдХ्рдиेрде्рдпो ।
***
рджрд╕ैँ рдлрдХ्рд░िрд╕рдХ्рдпो рдЕрдм, рдЧाрдорддिрд░ рдЧुрд▓рдоोрд╣рд░рдХो рдлूрд▓ рдЭुрд▓े рдЬрд╕्рддै । рдпो рдЪिрд╕ो-рдЪिрд╕ो рдмिрд╣ाрди рд╕ुрд░ु рд╣ुँрджा рдд рдЭрди् рджрд╕ैँ рдЖрдП-рдЖрдП рдЬрд╕्рддो рдорд╣рдХ рд╣ुँрджो рд░ै’рдЫ рд╣рдЬुрд░ । рдо рд╕ँрдЧ рдХे рдиै рдЫ рд░, рд▓рдЧाрдПрдХो рдПрдХрд╕рд░ो рд▓ुрдЧा рдмाрд╣ेрдХ ? рдПрдЙрдЯा рдЭोрд▓ा рдЫ рдеोрдд्рд░िрдПрд░ рдзुрд░्рдХुрдЯाрди рднाрдХो । рдд्рдпрд╕ैрдоा рдХोрдЪेрдХो рдЫु рд▓ाрд▓ाрдмाрд▓ाрдХा рд▓ाрдЧि рдПрдХ-рдПрдХ рдЬोрд░ рд▓ुрдЧा । рддिрдирдХै рдЖँрдЦाрдоा рдд рд╣ो рдиि, рдХрддि рд░рд╣рд░рд▓ाрдЧ्рджो рдЧрд░ी рддैрд░िрди्рдЫ рдЪाрдбрдмाрдбрдХो рдЦुрд╕िрдпाрд▓ी । рд╣ाрдоी рдЙрдоेрд░ рдкाрдХिрд╕рдХेрдХाрд╣рд░ू рддिрдиै рдмाрд▓рдмाрд▓ाрдХा рд▓ाрдЧि рдЦुрд░ाрдХ рдкрдХाрдЙрдиे рднाрди्рд╕े рди рд╣ौँ ।
рдЕँ рдд, рдЕрдлिрд╕рдмाрдЯ рдмिрджाрдмाрд░ी рднрдПрд░ рд╣िँрдбेрдХो рдЫु рдо рд░ाрдоेрдЫाрдкрддिрд░ । рднोрд▓ि рд╕ँрдЧै рдШрд░рддिрд░ рд▓ाрдЧ्рдиे рдХुрд░ा рд╣िрдЬो рд╕ाँрдЭ рджाрдЬुрд▓े рдЧрд░ेрдХा рдеे । рджाрдЬु-рднाрдЙрдЬूрд╕ँрдЧै рдЧाрдЙँ рдЬाрдиे рд╕рд▓्рд▓ाрд╣ рдеिрдпो । рджाрдЬुрд▓े рдиै рдмोрд▓ा’рдХा рдеे – “рдЖ рди рдд, рдоेрд░ै рдХोрдаाрдоा рд░ाрддि рдмाрд╕ рдмрд╕, рджाрдЬु-рднाрдЗ рд╕ँрдЧै рдЬाрдо्рд▓ा рдПрдХाрдмिрд╣ाрдиै ।” рддрд░ рдоैँ рдоाрдиिрдиँ । рд╕рдЦाрд░ै рдЖрдЙँрдЫु рднрдиेрд░ рдпрддिрдЦेрд░ рд░िрдорд░िрдоे рдмिрд╣ाрди рдд्рдпрддाрддिрд░ рдмाрдЯो рддрддाрдЙँрджैрдЫु । рджाрдЬु рдмрд╕ेрдХो рдШрдЯ्рдЯेрдХुрд▓ो рдкुрдЧ्рди рдПрдХाрдмिрд╣ाрдиै рдЯ्рдпाрдХ्рд╕ी рдЪрдвेрд░ рдЕрдиाрдордирдЧрд░рдХो рдЙрдХाрд▓ो рдмाँрд╕рдШाрд░ीрддिрд░ рдЙрдХ्рд▓िँрджैрдЫु । рдЙрдХाрд▓ो рдкाрд░ рднрдПрдкрдЫि рдЕрд▓ि рдкрд░ рд╡рд░рдХो рдмोрдЯ рдЖрдЙрди рдмाँрдХी рдиै рдЫ, рдЫेрдЙрдоा рдЖрд░्рдоीрдХो рдЕрдбрдбा рдкрдиि рдЫ рдХ्рдпाрд░े ! рддрд░ рдЙрдХाрд▓ो рдоोрдб рд╕ुрд░ु рд╣ुрдиाрд╕ाрдеै рдЯ्рдпाрдХ्рд╕ी рдбेрдЧ рдЪрд▓ेрди ।
рдеोрдд्рд░ो рдЯ्рдпाрдХ्рд╕ी рдЪрд▓ाрдЙрдиे рдмूрдвा рдб्рд░ाрдЗрднрд░ рд╣ुрди рдд рдоेрд░ै рдкेрд╕ाрдХा рд╣ुрди्, рддрд░ рдмрдвी рджрдпाрд▓ाрдЧ्рджो рджेрдЦेँ рддिрдирд▓ाрдИ । рдоैрд▓े рд╕ोрдзिрдиँ рдкрдиि рдЙрдирд▓ाрдИ, рдХрд╕рд░ी рдордиाрдЙрдиुрд╣ुрди्рдЫ рдпрд╕рдкाрд▓ा рджрд╕ैँ ? рдЪाрдЙрд░ीрдХा рд░ेрдЦाрд╣рд░ूрд▓े рдШेрд░ा рд╣ाрд▓ेрдХो рдЙрдирдХो рддрдиाрд╡рдпुрдХ्рдд рдЕрдиुрд╣ाрд░ рдиै рдЖрдлैँрдоा рдЬрд╡ाрдл рдеिрдпो । рдХрдиेрд░ рдкрдиि рдЙрдХ्рд▓िрди рдирд╕рдХेрдкрдЫि рдЯ्рдпाрдХ्рд╕ीрд▓ाрдИ рдмिрджा рдЧрд░ेрд░ рдкैрджрд▓ै рдЕрдШि рдмрдв्рдиु рд╡ेрд╢ рд▓ाрдЧ्рдпो । рдмूрдвाрд▓ाрдИ рдмिрджा рдЧрд░ेँ । рдмाँрд╕рдШाрд░ीрдХो рдЙрдХाрд▓ो рдЫिрдЪोрд▓्рдиै рд▓ाрдЧ्рджा рдд्рдпрд╣ी рдЕँрдз्рдпाрд░ोрдоा рдлिрд▓िрдорд╣ुँрджी рда्рдпाрдХ्рдХ рдЧुрди्рдбा рдиिрд╕्рдХिрдП рдЭैँ рдЦै рдХрддाрдмाрдЯ рел-рем рдЬрдиा рдкाрдЦुрд░ाрд╡ाрд▓ рдХेрдЯा рджेрдЦाрдкрд░े । рдоेрд░ो рд╕ाрддो рдЧрдпो । рдЕрд░ू рдмेрд▓ा рджрд╕ैँ рдЖрдП рдЬрд╕्рддो рдЕрдиुрднрд╡ рджिрдиे рдмिрд╣ाрдирдХो рдЪिрд╕ो рд╣ाрд╡ा рдкрдиि рдк्рд░ाрдг рдЙрдб्рджाрдХो рдмрд░рдл рдЬрд╕्рддो рднाрди рднो । рдоेрд░ी рдмाрд╕्рд╕ै, рдЕрдм рдХे рдкो рд╣ुрдиे рд╣ो !? рдоुрдЯुрдоा рдЧैँрддी рдмрдЬाрд░े рдЬрд╕्рддो рд▓ाрдЧ्рди рдеाрд▓िрдЧो ।
***
рдХрди्рдЪрдЯрдоा рдЦुрдХुрд░ी рдирдЪाрдЙँрджै рдХेрдЯाрд╣рд░ू рдоेрд░ो рдЦाрдирддрд▓ाрд╕ी рд▓िрдиे рд░ूрдкрдоा рдЙрдд्рд░िрдП । рдо рдЪुँ рд╕рдо्рдо рдмोрд▓्рди рд╕рдХिрдиँ ।
“рдХे-рдХे рдЫ рдд рд╕ँрдЧ рднрди् ?”, рдХेрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рд░्рдпाрдЦрд░्рдпाрдЦрддी рдкाрд░्рди рдЫाрдбेрдирди् । рдмोрд▓्рди рдХрд░ै рд▓ाрдЧ्рдпो ।
“рджрд╕ैँрдоा рдЧाрдЙँ рдЬाрди рд╣िँрдбेрдХो рд╣ुँ рд╣рдЬुрд░, рдпрд╕ो рдХेрдЯрдХेрдЯीрдХा рд▓ाрдЧि рдХрдкрдбा рдмोрдХ्рдпा рдЫु, рдЕрд░ू рдд рдХे рд╣ुрдиु рд░ ?”, рдХрдиेँ рдпрддि рдмрд▓्рд▓ ।
рд▓ुрдЧाрдХो рдЭोрд▓ा рднрдиेрд░ рдХेрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рдоाрдиेрдирди्, рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдЬाँрдЪрдмुрдЭ рдиिрдХाрдп рдЬрд╕्рддै рдУрд▓्рдЯाрдЗрдкрд▓्рдЯाрдЗ рдЧрд░ेрд░ рд╣ेрд░े । рдЭोрд▓ाрднिрдд्рд░ рдЧोрдбा-рджुрдПрдХ рд╣рдЬाрд░ рд░ुрдкिрдпाँ рджाрдо рджрд╕ैँрдоा рдЯीрдХाрд░ीрд╣рд░ूрд▓ाрдИ рджिрди рдЦुрдЬुрд░ा рдмрдиाрдПрд░ рд▓िрдПрд░ рд╣िँрдбेрдХो рдеेँ । рдХेрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рдеुрддे । рдкूрд░ै рдЬिрдЙ рдЫाрдордЫुрдо рдЧрд░्рди рдеाрд▓े । рдЕрдШि рдмрддाрдПрдХो рдеिрдЗрдиँ рд╣рдЬुрд░, рдХрдо्рдорд░рдоा рдПрдЙрдЯा рдоैрд▓ो рдЧुрдо्рдЫाрдоा рд╡рд░्рд╖рднрд░ि рдХрдоाрдПрдХोрдордз्рдпे рдЬोрдЧाрдб рдЧрд░ेрдХो реирен рд╣рдЬाрд░ рджाрдо рдмाँрдзेрд░ рдкाрдЗрди्рдЯрдХो рднिрдд्рд░рдкрдЯ्рдЯि рдмेрд░ेрдХो рдеेँ । рдмुрдж्рдзि рдд рдкुрд░्рдпाрдПрдХो рд╣ुँ । рддрд░ рдмाрдЯोрдоा рдпрд╕्рддा рд╕िрдХाрд░ी рдвुрдХेрд░ рдмрд╕ेрдХा рд╣ोрд▓ाрди् рднрди्рдиे рдХे рдкрдд्рддो ? рдкूрд░ै рд╢рд░ीрд░ рдЦाрдирддрд▓ाрд╕ी рд▓िँрджा рдХेрдЯाрд╣рд░ूрдХो рд╣ाрддрд▓े рдкैрд╕ाрдХो рдд्рдпो рдоुрдаो рдкрдиि рдлेрд▓ा рдкाрд░िрд╣ाрд▓े । рдЧрд░्рдзрдирдоा рдЦुрдХुрд░ी рддाрдХेрд░ рдмрдпाрди рд▓िрдЗрд░рд╣ेрдХो рдмेрд▓ा рдЬे-рдЬрд╕ो рд╣ोрд╕्, рдЬ्рдпाрди рдЬोрдЧाрдКँ рднрди्рдиे рдзुрди рдд рд╣ुрди्рдЫ рдиि ।
рдХрддै рдЧुрд╣ाрд░ рдоाрдЧूँ рднрдиे рдкрдиि рдЦुрдХुрд░ी рдЫрдк्рдХिрд╣ाрд▓्рд▓ा рдХि рднрди्рдиे рдбрд░ рдЫ । рдбрд░рд▓े рдЖрдХुрд▓ рд╣ुँрджै рдмрд░ू рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рд▓ुрдЯिрди рддрдпाрд░ рднрдПँ । рд╣ोрд╕рд╣рд╡ाрд╕ рдХрддा рдЧुрдо рднрдпो-рднрдпो рд╣े рджैрд╡ ! рд╕ाрдд рдкрдд्рд░ рдкाрд░ेрд░ рдмेрд░ेрдХो рд░ुрдкिрдпाँ рдоुрдЯ्рда्рдпाрдПрд░ рдХेрдЯाрд╣рд░ू рд╕ाрдпрдж рд╡िрдЬрдп рдордиाрдЙँрджैрдеे рд╣ोрд▓ाрди् । рдо рднрдиे рд╢ीрдд рдЬрд╕्рддै рдЪिрд╕िрдПँ । рдЦुрдХुрд░ीрд▓े рдпрд╣ीँ рдЧिрдбेрд░ рдлाрд▓्рджिрдиे рд╣ुрди् рдХि рднрдиेрд░ рдоुрдЯुрд╕рдо्рдоै рдУрд╕िрд▓ो рднो । рдоृрдд्рдпुрдХै рдмोрдз рднो рдЦुрдХुрд░ी рддेрд░्рд╕्рдпाрдПрд░ рдЖрдлू рдмрд▓िрдХो рдмोрдХो рдмрдиाрдЗँрджा । рдЭोрд▓ाрдоा рднрдПрдХो рдЦुрдЬुрд░ा рдмрдиाрдПрдХो рджाрдо рднрдиे рдХेрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рдЖрдкрд╕рдоा рд╕рд▓्рд▓ाрд╣ рдЧрд░ेрд░ рдоैँрд▓ाрдИ рдлिрд░्рддा рджिрдиे рднрдП । рдиाрдбी рдШрдбी рднрдиे рдеुрддे рддिрдирд▓े । ‘рд▓ौ рдЕрдм рдЬा ‘рднрди्рджै рдХेрдЯाрд╣рд░ूрд▓े рдЙрдХाрд▓ो рдЫिрдЪोрд▓ेрд░ рдЖрд░्рдоीрдХो рдЕрдб्рдбाрднрди्рджा рдЕрдШिрд▓्рддिрд░рд╕рдо्рдо рдкुрд░्рдпाрдЗрджिрдПрд░ рдлрд░्рдХिрдП ।
***
рдЬрд╕ोрддрд╕ो рд▓рдбрдЦрдбाрдЙँрдбै рдЦै рдХुрди рд╕ुрд░рдоा рджाрдЗрдХो рдХोрдаा рдд рдкुрдЧेँ । рдд рд╣ोрд╢ рдкрдЯрдХ्рдХै рдЫैрди । рдЕрдиुрд╣ाрд░ рдЦрдЩ्рдЧ्рд░рдЩ्рдЧ рд╕ुрдХेрдХो рдЫ । рдПрдХोрд╣ोрд░ो । рджाрдЬु-рднाрдЙрдЬू рдШेрд░िрдПрд░ рд╕ोрдз्рдЫрди् рдХे рднो рдП рд╣ोрдЗ !! рднाрдЗ рднрдиे рдк्рд╡ाрдХ्рдХै рдПрдХ рд╢рдм्рдж рдлुрдЯाрдЙँрджिрдиँ । рджाрдЬु рдЬिрд▓्рд▓िрдП । рдмрд▓्рд▓рдмрд▓्рд▓ рдЦुрдХुрд░ी рдЧрд░्рдзрдирдоा рд╕ोрдЭ्рдпाрдПрдХो рдбрд░ рдХेрд╣ी рдордд्рдерд░ рднрдПрдкрдЫि рд╕рдмै рдХрдеा рд╕ुрдиाрдПँ । рджाрдЬुрд▓े рдЬे рднो-рднो, рдпрд╕ो рд╣ाрдоी рдЦрд░्рдЪрдмрд░्рдЪ рджिрдЙँрд▓ा, рдШрд░ рдкुрдЧेрдкрдЫि рдПрдЙрдЯा рдЙрдкाрдп рд╣ोрд▓ा рд╣िँрдб рднрдиेрд░ рдвाрдбрд╕ рджिँрджैрдЫрди्, рддрд░ рдоेрд░ो рдорди рдмुрдЭेрдХो рдЫैрди । рдо рдЬाрди्рдиँ рдШрд░, рдлрди्рдХिрди्рдЫु рдЦुрдм । рдпрд╕्рддोрдоा рдХुрди рдоुрдЦрд▓े рдкो рдЬाрдКँ рдШрд░ ? рдПрдЙрдЯा рдЧрд░िрдм рд▓ुрдЯिँрджा рдХрддिрд╕рдо्рдо рд▓ुрдЯिрди्рдЫ рд░ рд╕ाрддो рдХрддिрд╕рдо्рдо рдЧाрдпрдм рд╣ुрди्рдЫ, рдоैрд▓े рдпрд╣ी рдмिрд╣ाрди рдеाрд╣ा рдкाрдЙँрджैрдЫु ।
рдпрд╕्рддैрдоा рдХेрд╣ी рджिрди рдХाрдардоाрди्рдбूрдоा рдмिрддे । рджрд╕ैँ рдЕрдм рд╕ूрд░्рдп рдЬрд╕्рддै рдЯाрдЙрдХैрдоाрдеि рдЯेрдХिрди рдЖрдЗрдкुрдЧिрд╕рдХेрдХो рдЫ ।
рдб्рд░ाрдЗрднрд░ी рдХाрдо рдЧрд░्рдиे рдЕрдлिрд╕рдХा рдоाрд▓िрдХрд▓े рдкрдиि рдо рд▓ुрдЯिрдПрдХो рдХुрд░ा рдеा’ рдкाрдПрдЫрди् । рдмोрд▓ाрдП ।
“рдЙрд╕ो рднा’ рдкैрд╕ा рдХрдд्рддि рдкрдиि рдмрдЪेрди рд╣ोрдЗрди рд╣рд░िрдмрд╣ाрджुрд░ ?”, рд╕ाрди्рдд्рд╡рдиा рджिрдП । рд╕ाрдердоा резреж рд╣рдЬाрд░ рджाрдо рдкрдиि рд╣ाрддрдоा рджрд╕ैँ рдЦрд░्рдЪ рдердоाрдЗрджिрдП ।
рд▓ुрдЯिрдПрдХो рдШाрдЙрдоा рдорд▓्рдо рдпрд╣ी рднो । рдЦिрд╕्рд╕ рд╣ाँрд╕ेँ ।
рд╕рд╣рд░рдоा рдХोрд╣ी-рдХोрд╣ी рдд рднрдЧрд╡ाрди् рдиै рднेрдЯिрди्рдЫрди् рд╣рдЬुрд░ ।
рдЕрдм рд░ाрдоेрдЫाрдкрдоा рджрд╕ैँ рдордиाрдЙрди рдкुрдЧ्рдЫु । рдд्рдпो рдмाँрд╕рдШाрд░ीрдХो рдмाрдЯो рдд рдорд░िрдЧрдП рдЬाрди्рдиँ ।
рд╕рд╣рд░рдоा рдаाрдЙँрдаाрдЙँрдоै рдд्рдпрд╕्рддा рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рднेрдЯिрди्рдЫрди् ।