पुतली : अनेकौँ आयाम

मन पर्ने कुराहरूको सूची मान्छेको इन्द्रिय-बैँकमा धेरै हुन सक्छन् ।

जस्तो कि कसैलाई मैदानको हिलो माटो र त्यसको निक्खर गन्ध (सुवास) मन पर्छ, कसैलाई निराकार आकाश र त्यहाँ तिलमिलाउने जून र ताराहरूको जुलुस मन पर्छ । धरतीको कुरा गर्ने हो भने दासलाई मालिकको मीठो-मसिनो र आरामदायी जीवनशैली मन पर्छ, मालिकलाई दासको पसिनामा तैरिँदै आफूसम्मन् आइपुग्ने अनाजहरू मन पर्छन् । धरती र आकाश (हुन त त्यो कुनै ठोस तह होइन) को बीचमा वायुमण्डलमा कावा खानेहरू पनि धेरै जीव हुन्छन् ।  त्यसमध्ये पुतली पनि पर्छ । पुतलीहरू प्राय: सबैलाई मन पर्छन् । पुतलीहरू रङ्गीन हुन्छन्, यसैले सायद रङको संसारमा चोबलिन रुचाउँछन् ती । अथवा रङ्गीन दुनियाँमा फन्किने भएकाले प्रकृतिको रङ तिनमा सरेको हो कि ? यस्तो पागल प्रश्‍नमा पनि कहिलेकाहीँ लरबराउन मन लाग्छ । जिन्दगी अलिअलि त लरबराउनलाई पनि हो सीमा नभत्काउने गरी भन्नेमा विश्‍वास लाग्छ ।

पुतली र चराहरू स-साना जीवित विमान हुन्, जसमा ती आफ्नो पाइलट आफैँ हुन्छन् । यसैले तिनमा सौन्दर्यको भुल्को उठ्न सम्भव हुन्छ क्यार, मनमौजी तवरमा उर्लिन्छन् नि त ! प्रकृतिको लयमा विलीन हुनुमा जुन सुहाउँदो मनमौजी हुन्छ, त्यसलाई उछिन्ने तागत पो कसको ? यसै कारण डराएर होला विमानहरू उड्ने र अवतरण गर्ने धावनमार्गमा प्रकृतिको सानो टुसो पनि पलाउन नसक्ने गरी ढलान गरिएको हुन्छ ।

केही तस्बिर खिचेको थिएँ । यो पोस्ट मन त लागेको थियो – ‘पुतली’ शृङ्खलामै कम्तीमा आधा दर्जन तस्बिर राखूँ । तर यो शीर्षकअनुसारका ताजा तस्बिरहरू भएनन् पछिल्लो समयमा । उसो त काठमाडौँमा पुतली नै देखिँदैनन् । पुतलीसडक र बत्तीसपुतलीका ठेगानाहरूमा भौँतारिँदा तिरीमिरी तारा देखिएला, पुतली त खोई !!? गाउँतिर भने बालापनमा हामी घामकिरी र टिकुली भन्दै पुतली पक्रिएर खुब उत्सव मनाउँथ्यौँ । पुच्छरमा मसिनो धागो बाँधिदिएर चङ्गा उडाए जस्तो गरी  माथि आकाशतिर छाड्थ्यौँ । हल न चल भएर भुइँमा थला नपरेसम्म तिनले हाम्रो इशारामा उड्नुपर्थ्यो । यसरी सिकार बन्थे पुतलीहरू ।

यो पोस्टमा चाहिँ उड्ने पुतलीका साथै नामै पुतली भएकी गोरखा जिल्ला आरुघाट बजारकी फुच्ची नानीको तस्बिर पनि समेटेको छु । वास्तविक उड्ने पुतलीहरू त खास शत्रुको प्रहार र दुर्घटना नहुन्जेल त नि:सङ्कोच उडि नै रहनेछन् । बाउ-आमाले चिया-चाउचाउका साथै रक्सीसमेत बेच्ने पसलकी नयाँ पुस्ता यो पुतलीले कतिसम्मको र कहाँसम्मको उडान भर्ली कुन्नि ?

पुतलीहरू उडिरहून् … …  उड्न सकिरहून् ।

तिनको पखेटा नकाटियोस् कुनै बहानामा ।

 

चुसेको फूल होइन, जीवनतिर हात बढाइरहेछु

 

सुरक्षित अवतरण पनि त चाहियो बेलाबेला

 

हिमाली गुफामा लुकेको सुनाखरी :  लाजले लोलाएकी गोरखाकी पुतली

 

धक र डर ?    छैया !!