गुरु र गनीहरू

मे १६ को एउटा शुक्रबार फेरि हाम्रो माझमा छरिएको थियो । हामी थियौँ मन्द मुस्कानको अभिवादनमा रमाइरहेका । हामी अर्थात् गनी अन्सारी र म जीवन कार्की । गनी र जीवनको यस्तो जोडी पनि लेखिएको रहेछ । अघिल्लो शुक्रबार गयल हुन गएको हाम्रो भेटको शून्यतालाई यसपाली बढ्तै भोग गरेर बिर्सनु थियो ।

सदाझैँ हामी भेटियौँ घन्टाघरछेउको जामे मस्जिदनेरको आँगनीमा । गनीको ओठमा के थियो भनिरहनु नपर्ला, हाँसोका सहज रेखाहरूले ओठका गोलाइभरि सुरेली खेलिरहेका थिए । कान्तिपुर एफएमको न्यूजरुममा एक साता बाँधिनुपर्दाको थकान त्यहाँ शेष थिएन । हेरेर उसलाई, मैले पनि बिझाएको काठमाडौँको आफ्नो भावदशालाई सट्याकसुटुक नजिकैको भीडभाडमय जेब्राक्रसिङमा मानिसहरूको पैँतालामुनि सेलाइदिएँ । अब बल्ल मिल्यो- दुइटा फूल देउरालीमा....।

आरोहण गुरुकुलमा नाटक हेर्न जाने सोच हाम्रो धेरै हप्ताअघिदेखिको छँदै थियो । अस्ति नै को एउटा शुक्रबार गुरुकुलको दैलोमै पुगेर निराश भएर फर्किनुपरेको टर्रो सम्झना आलै थियो । त्यसबेला सञ्जीव उप्रेतीकृत उपन्यासकृतिको नाट्यरुप 'घनचक्कर' हेर्न पुगेका हामी प्रदर्शन बन्द भइसकेकाले आफैँ घनचक्करमा परेका थियौँ । अतः सचेत हुँदै फोन गर्‍यौँ गुरुकुल थुम्कोमा । धेरै समयको प्रयासपछि बल्ल फोन सम्पर्क जोडिए पनि उताबाट हामी दुईको आकांक्षालाई भने थलै पार्ने गरी आवाज सुनियो- 'आज त प्याक भइसक्यो, भोलि आउनुस् न !' भोलि.... अनि सायद हामी दुवै आदिकवि जिजुबाजे भानुभक्तलाई स्मरण गर्‍यौँ । 'ताराबाजी लै लै' मञ्चन हुँदै रहेछ तर शुक्रबार र शनिबार मात्रै देखाइने भएकाले दर्शकहरू अग्रीम बुकिङसहित नाटकमा ओइरिएछन् । जे होस्, नेपालमा रङ्गमञ्चको रङ गाढा हुँदै गइरहेको छ, सन्तोष लाग्यो । यसमा गुरुकुलको गुरु अभिभारालाई पनि मान्नुपर्छ ।

नाटक हेर्न जान नपाउँदाको ज्वरो शान्त पार्न हामी यत्तिकै गफिने भयौँ । नत्र कुन पार्टीको निर्लज्जताको समर्थनमा जुलुश लगाउन जानु थियो र ? घुम्दै जाँदा मित्रद्वय अर्जुन र प्रभात भेटिन्छन् कि भनी नयाँ पत्रिका दैनिकको कमलपोखरी अड्डामा हाजिर भयौँ । तर दुवैजना रिपोर्टिङको रौनकतिर गायब ! अनि नक्सालको मेरो अस्थायी अड्डा नै उपयुक्त सुझ्यो । कुरैकुरामा कलेज जीवनको कुरो निस्कियो । कक्षाको एसाइनमेन्टको तातो-पिरो सास्तीको प्रसङ्ग उप्कियो । कलेजका गुरुहरूको प्रकृति चिरफार भयो । अनि यस्तैमा नेपाल मानविकी (रत्नराज्य) क्याम्पसमा डिग्रीको पत्रकारिता कक्षा लिने टङ्क उप्रेतीले हाम्रो केही समय लिए ।
कति भद्र टङ्क सर,
कति नम्र टङ्क सर,
कति मिलनसार टङ्क सर,
कति सीधासादा टङ्क सर,
कति खुला दिलको टङ्क सर,
गनीले गुरुबारे सानोतिनो प्रवचन दियो । र, त्यो आत्माबाटै हृवारहृवारी निस्किएको थियो । हामी दुईको टेबल गफमा टङ्क सर 'ज्वाइन' पनि हुनुहुन्थेन त्यहाँ, जसले गर्दा सरलाई फुर्क्याउनु परोस् । गनीको गुरुसँग म पनि चिनाजानामा छु, गुरुका रुपमा नभए पनि एक कविका रुपमा । एकाध भेटको सुयोग पनि जुरेको छ । उहाँको 'मानिसपन'बाट जो कोही प्रभावित हुन्छ । डिग्रीको कक्षामा गनी, सारा अनि अमृतहरू टङ्क गुरुलाई कति चाख दिएर सुन्छन्, कति इज्जत गर्छन् अनि कक्षा सकिएपछि पनि कति सम्झिराख्छन् । साँच्चैको गुरु हुन के हुनुपर्छ, गनीहरूको अपेक्षा र तृप्त मन पढ्दा थाहा हुन्छ । गुरु हुन चर्को छ चर्को । गनीहरूका टङ्क गुरु पढाउनुहुन्छ । टेलिभिजनमा कार्यक्रम बनाउनुहुन्छ । सडकमा मान्छेहरूको लस्कर हेरेर टुक्राटुक्रा भावना बटुल्नुहुन्छ । कविता लेख्नुहुन्छ । गनीका यिनै गुरु टङ्क उप्रेतीको कविता पढ्ने हो ? ल है त:

अनि ?

म
रुमालबाट खन्याइदिन्छु ताराहरू
तिम्रो पोल्टामा
तिमी के गछ्‌र्यौ ?

' म टाँसिदिन्छु मुक्तियोद्धाको छातीमा ।'

म
राखिदिन्छु तिम्रो हातमा
हँसियाजस्तो चन्द्रमा,
तिमी के गछ्‌र्यौ ?

'यसलाई उद्‌याउँछु र काट्छु
धर्तीका सारा दुःखहरू'

अनि ?

'अनि फिर्ता गर्छु तिमीलाई नै सुरक्षित ।'

- (शब्दहरूको नेपथ्य, २०५६ बाट)

***
मे १८, २००८ (नक्साल)