साउने झरीः एक स्वप्न साँझ

झोक्काः १

झरी प्रायजसो सबैलाई मन पर्दो हो, आफू भिजेर मुसो नहुँदाको स्थितिसम्म । सोझो फुटपाथमा मान्छेहरूको रङ्गीविरङ्गी भाव कुँदिएको अनुहारको 'भ्वाइस' सँग साक्षात्कार गर्दै सिमसिम पानीमा ज्यानलाई लबस्तरो तालले छोडिदिनु अक्सर रमाइलो हुन्छ । तर जिन्दगीमा सधैँ त्यस्तै संयोग जुर्छ कहाँ ? धेरैजसो समय त 'म हाँस्दा ऊ रोयो, म रुँदा ऊ हाँस्यो' भन्ने प्रतिकू्ल परिस्थिति सामना गर्नमा हामीले आफूलाई सुयोग्य उम्मेदवार बनाउनुपर्छ । अनि त झरी कहाँ... झरीमुनिको एक चक्का बाटुलो शिर कहाँ....!

र् भर्खरै मैले पनि भोगेँ झरी । आशक्ति मेटिने गरेर नै भोगेँ । झरी परेको त्यस साँझलाई मैले स्वप्न भनेँ । कारण, मैले त्यो साँझलाई सपनाजस्तै गरी भोगेँ, त्यसअघि नभोगेको सानोतिनो कहालीको रुपमा । रहर लागेर पानीमा भिज्नु अनि 'जोगिऊँ है दैव' भनेर सम्हालिँदा सम्हालिँदै खडेरीबेलाको सिकुटे मुसो हुन्जेल पानीमा भिज्नुको अन्तर पनि सिद्धार्थ गौतमले बुद्धत्व पाएझैँ त्यतिबेलै 'बोध' भयो । सिमसिमे र मध्यम वर्षामा भिज्न सक्ने मात्र योग्यता भएको मान्छेले अकस्मात मुसलधारे वर्षाको सामना गर्नुपरेपछि चटारो नपरोस् पनि कसरी....।

मङ्गलबार, यो दिनको नाम मात्रले पनि मनमा अपार सम्भावना जाग्छ । अरुलाई के-कस्तो हुन्छ कुन्नि, मलाई भने मङ्गल शब्दले हर्षको तरङ्ग छुटाएर सकारात्मकतातिर अग्रसर हुने 'गेट्.. सेट्.. गो' को साङ्केतिक घन्टी बजाउँछ । तर त्यो झरीमय मङ्गलबारले त घन्टी मात्र बजाएन, पूरै गडगडाएर कीर्तन नै अलाप्न थाल्यो । अनि त लाग्यो, नाममै आखिर केही हुन्न रहेछ ।

***

झोक्काः २
आफन्तजन भेटेर आएको मान्छे, सोचेथेँ- आशीर्वादको ढिक्का निधारभरि उठाएर ल्याएको छु । त्यो साँझ पेट्रोलियम पदार्थको अभावलाई हाँक दिँदै सडकमा वाहनहरूको तरलताले वेग मारिरहेथ्यो । टेकू चोकमा आफ्नै जीवनजत्तिकै प्यारो 'रेल' छुटाएर माइक्रोबसमा आफ्नो बासस्थानतिर हुत्तिएको म साँझपखको मन्द सहरी जीवनशैलीलाई शीशाको भित्ता छिचोलेर च्याउँदै थिएँ । कतै श्रीमान्‌ले बाइकमा जहान-बालबच्चा अनि कतै श्रीमतीले पारिवारिक स्नेह सँगाल्दै घरायसी बन्दोबस्तीका सामान बोकेर गन्तव्यतिर पाइला नापिरहेको त्यो पनि अरुजस्तै एउटा साँझ थियो । कुरा जुलाई २९ को ।

त्रिपुरेश्वर त्रिभुवन सालिकछेउबाट मोडिएको माइक्रो सुन्धारा टेक्दानटेक्दै आकाशबाट पानी छिट्याउन थालिसकेको थियो । काठमाडौँ मलको विशाल छातीमुनि जसै गुडेर आइपुगियो, झरीको असली फूर्ति देखियो । गाडीभित्रका अनुहारहरूमा भिज्नुनपरेकोमा सन्तोषको सानो हिस्सा देख्‍न सकिन्थ्यो (तिनमा गन्तव्य पुग्ने आतुरी किन नहोस् !) । धन्न आफ्नो साथमा छाता थियो । उता वर्षादीबिनाका बाइक र साइकलचालकहरू भने झरीको ठोक्कर र चिस्यानमिश्रित पीडाले रनथनिएर गाडी नै गाडीको चेपाचेपबीचबाट पनि अगाडि भाग्न कसरतरत देखिए । त्यसै मेसोमा सबै गाडीहरू वारपार सडकमा छपक्कै जाम भएर बसे । पछि बुझियो- तिनै बाइक र साइकलका निरीह सवारहरू सडकमाथि झुन्डिएको आकाशे पुलको ओतमा सडकै जाम पार्नेगरी खाँदिएर उभिएका रहेछन् । विकासोन्मूख मुलुकमा आकाशे पुलको उपयोगीता यहाँनेर सिद्ध भएको देखियो बा ! देखेर गजब लाग्यो ।

एउटा आकाशे पुलको जाम छिचोलेर अर्को जाममा फस्न पुग्दा माइक्रोभित्र बन्द कोठाको हावाले अक्सिजन गुमाएझैँ लाग्यो र नसहेर छाता उघारेर सडकमा टेकियो । त्यसो त जामनजिकै रत्नपार्कको उत्रिने स्टेशन आइपुगेको थियो । छाता ओढेपछि थाहा भयो, मेरी बास्सै छाताले थाम्न नसक्ने झरीले काठमाडौँलाई बिताएछ ! यत्रो झरी राजधानीको बसाइभरि कहिल्यै भोगिएन । टेक्ने जम्मै ठाउँमा समेत गोडाले डुबुल्की मार्ने आहाल जमेर खत्तम ! छाता ओढिएको छ है भन्ने अनुभवले मात्र बचाइरहेथ्यो ।

भिज्दै गरेको ब्याग र लगभग छ फुटे जयानलाई ओताउँदै सडकमा जमेको पानीमा मोटरहरूले पारेको पिच्कारीबाट जोगिँदै बागबजारको भेलमा पसियो । त्यो भेल मुसलधारे झरीको लहडमा साँच्चिकै भेल नै बनेको थियो । छाता भएका यात्रुहरू पनि छाता निभाएर निभेको अनुहारसहित सडककिनाराका घर-पसलको छानामुनि सिउसिउ काँप्ने खम्बा बनेका थिए । एक झमट त यत्रो सडक र फुटपाथमा एक्लो मैं मात्र पो हिँडिरहेको छु कि भनी आफैँलाई 'हे मूर्ख' सम्झेर दिक्दार लाग्यो । तर कहाँ हुनु, पानीमा छप्ल्याङ् खेल्दै बुर्कुशी मारिरहेको गोडाहरूको एक्का-दुक्का जुलुश बिस्तारै देखियो । तब सान्त्वना मिल्यो ।

***

झोक्काः ३

जीउलाई सास्ती भए पनि आँखालाई रमिता भइरहेको साँझ थियो त्यो । खुलेआम सडकमा चिसो मौसमको फाइदा उठाउँदै एकापसमा ढेपिएर हिँड्न ठिटा-ठिटीलाई राम्रो बहाना मिलेको थियो । गाडीहरूको हेडलाइटले तिनको जोडी आकृतिमा छरेको चहकले दर्के झरीमा सेकिँदै लुखुरलुखुर फन्किरहेका मजस्तालाई लोभलाग्दो प्रभाव छुटिरहेथ्यो । तर प्रभावले प्रेरणा पाएर समाउनलाई छेउमै चुरी बज्ने हात भए पो ! थियो त उही डण्ठे छाता, जो झरीको मुकाबिला गर्ने सवालमा निकम्मा साबित भइसकेको थियो । यस्तो डण्ठी समाउने त कुरै छैन, फ्याँकिदिऊँ ? झोंक पनि तुरुन्तै जुर्मुरायो र तुरुन्तै शिथिल पनि भइहाल्यो ।

बागबजारबाट पुतलीसडकतिर मोडिएर नक्साल (नागपोखरी) प्रस्थान गर्ने बेलामा पाइन्ट र झोला छ्‌याप्पै भिजिसकेको थियो । र पनि, पसलमा पानी भाँडाकुँडाले उभाउँदै उद्धारकार्यमा जुट्दै गरेका मान्छेहरूको हरिबिजोग ताल देखेर आफ्नो बिजोगले खुम्चिने आडभरोसा पायो । राती ८ बजेको हाराहारीमा कोठा पुग्दा स्वर्ग जितेझैँ भयो ।

लङ्स्टन ह्युग्सको 'बैलड अफ दी ल्यान्डलर्ड' (घरमालिकको गाथा) कवितामा घरमालिकसामु अश्‍वेत बहालवालाले गरेजस्तो कुनै गुनासोपूर्ण बिलौना नगरी घरबेटीको घरको कोठामा पल्टिएर सोचेँ- झरी खेतबारीको अन्नबाली पनि हो, पहिरो र बाढी बोकेर कुर्लिँदै हिँड्ने छिप्पट भरिया पनि हो । जीवनमा मन्द सिमसिमे झरीजस्तै लोभलाग्दो कुरा धेरै हुन्छन्, तर मुसलधारे झरीजस्तै अत्यासको घटना पनि कम्ती हुन्नन् ।
ती सबै-सबैलाई स्वीकार्दै-पचाउँदै जानुपर्ने हाम्रो यो चोला.... ।

***

जूलाइ ३१, २००८ (नक्साल)