जब पहिलो बच्चा जन्मियो

सुटुक्क बिहे गरेपछि बच्चा पनि सट्याकसुटुक नै जन्माउनुपर्छ भन्ने केही छ ? तर भयो त्यस्तै । जमाना विज्ञापनको छ भन्दैमा सबै कुराको प्रचार गर्नु पनि त भएन । नितान्त व्यक्तिगत भन्ने कुरा पनि हुन्छन् जीवनमा । लुकाएँ सबैबाट । तर तत्कालका लागि धक र सङ्कोचका कारण गुटुमुटु बनाएर राखे पनि एक न एक दिन त यस्तो अपूर्व खुसीको कुरा सबैलाई बाँड्नु नै थियो । आज त्यही मनको सिउनी धरर उधार्न मन लाग्यो ।

छोरी सबनम आई हाम्रो काखमा । छोरा वा छोरीको भेद कहिल्यै पलाएन मनमा, छोरी जन्मिँदा खुसीकै हाँसोमा रम्यौं हामी दुई  । बुढेसकालमा छोराले पालनपोषण गर्छ, छोरी त अर्काको घर गइहाल्छे भन्ने आदर्शको थेगो अब धमिराको दरबार भइसक्यो । राम्रो हुनु छ भने नौ डाँडापारि पुगेकी छोरीले पनि  सहारा दिन्छे । छोरोलाई पुलपुल्याएर पाले पनि उसैबाट पछि प्रताडित बनेका बाबु-आमा पनि देखेको छु मैले । आमा-बाबुको लागि छोरा हुन् या छोरी, आफ्नो मुटुको कुन र कतिऔं ढुकढुकी मूल्यवान् भने जस्तो हुन्छ जस्तो लाग्छ । फेरि हाम्रो कार्कीको वंशमा पहिलो सन्तानको रूपमा छोरी नै जन्मिएको रेकर्ड छ । केही गरी छोरा जन्मिए शिशु अवस्थामै अकालमै ज्यान गुम्ने गरेको छ । मेरो ठूलो दाइ बाँचेको भए पछिका हामी चार बहिनी-भाइलाई कति लाडप्यारले  हुर्काउँथ्यो होला ! हामी पाँच जना हुन पाएनौँ । ठूलो दाइ बाँचेको भए सन्तानको कोटा पुगेर मैं पो जन्मिदैन थिएँ कि ? चार-चार सन्तान कसरी पो हुर्काएछन् बा-आमाले ? झन् मेरा हजुरबा र आमाले आठ बहिनी छोरी र चार भाइ छोरालाई कुन साहसले जन्माए मेरी बास्सै ! हुन त जिम्बाल बा थिए ऊ बेला, खर्चबर्चको कुनै फिक्रि थिएन । नोकरचाकर पनि टन्न छँदै थिए । बूढाको मुटु पनि दह्रै रै’छ नि !

मेरो बुबाको जस्तै मेरो पनि पहिलो सन्तान छोरी नै जन्मिएकाले सायद हामीले त्यस्तो अनिष्‍टको सामना गर्नुपरेन । पत्‍नीको रूपमा प्रिय साथी नै बनेर घर भित्रिएकी संजिताको आडभरोसा अतुल्य छ यसमा । साथमा कति घामपानीबाट सिक्दै आएकी मेरी आमाको आडभरोसाले पनि मेरो पारिवारिक रथ सम्हाल्न निकै काम गर्‍यो । हामी सानै छँदादेखि पूजा-प्रार्थनामा पनि हाम्रै भलोको कामनामा समय खर्चने आमाको ‘लाटो माया’को जति बखान गरे पनि कमै हुन्छ ।   उहाँकी नातिनी सबनम खिलखिलाउँदै हुर्किंदैछे । दूधले बलिया हुँदैगएका उसको नरम गिजाभित्र कुनैबेला आफ्नो औंला कर्‍याङमर्‍याङ चपाइन पुग्दा अपार आनन्द पाउँछु ।

घर-व्यवहारमा त्यति नघुलेको मान्छे म । धेरै काँचो थिएँ । बिहे गरेपछि सही लिक समात्‍न थालेको, छोरी जन्मिएपछि अझै जिम्मेवार र अरूका लागि पनि बाँच्नुपर्छ भन्ने जीवनको अर्को सत्यसँग पनि एकाकार हुँदै आएँ । साँच्चै, खास खुसी आफू बाँच्नु र आफ्नै मात्र ख्याल गर्नुमा रहेनछ । मान्छे किन फूलबारी गोडमेल गर्छ, फूल फुलाएर सन्तुष्‍टिको मुस्कान मुस्काउँछ, बल्ल बुझ्न थालेको छु । आफू बाहिरको सौन्दर्य चिन्न र देख्‍न मान्छेलाई केही बेर लाग्दैन । बरू आफूभित्रको रहस्य झन्-झन् गहिरो हुन्छ । अरूको खुसीबाट आफूलाई भिजाउन सक्नुमा रहेछ जीवनको सार्थकता ।

“बिहे गर्नु र सम्बन्धमा बाँधिनु भनेको धेरै ठूलो कुरा हो, तिमी बुझ्दैनौ” कुनै समय मैले प्रेमको प्रस्ताव  गर्दा एउटी युवतीले ब्वाइफ्रेन्ड र श्रीमान्‌बीचको भेद खुलाउँदै मलाई अर्ती दिएकी थिइन् । तिनले यो ब्लग पढ्दैछिन भने म त्यस्तो श्रीमान् भएको चाल पाएर छक्क पर्नेछिन् । हो,  तिमी पनि बुझ्दैनौ युवती, एउटा पुरुष मनमा ‘घर’प्रतिको भाव र सम्बन्धप्रतिको लगाव कति गहन र प्रेमिल हुन्छ, तिमी बुझ्दैनौ । म त्यही सतहमा छु अहिले ।

म जस्तो अलि आलोकाँचो पति पाएर हतास भई कि संजिता ? यही चिन्ता थियो मलाई । एउटा ‘घर’ नै बसाउने मेलोमा मान्छे लाग्दा यस्तो चिन्ता स्वाभाविक रूपले लाग्दो रै’छ । मैले सही साथ दिएको छु कि यत्तिकै ‘रिक्त स्थान पुरयेत’ पति जस्तो हुँदैछु भन्ने व्याकुलता पैदा हुँदोरै’छ । तर मैले डर पाले जस्तो त्यस्तो हतास छाया उसको अनुहारमा अझसम्म देखेको छुइनँ । मैले पनि त असल पति र कर्तव्यनिष्‍ठ पिताको भूमिका निर्वाह गरेकै हुँ । गर्दै आएकै छु । बच्चाको स्याहार र रेखदेख कसरी गर्ने भनेर काठमाडौँमा डेराको बसाइमा दिदी सुत्केरी भएपछि निकै बुझ्‍न पाएँ । बच्चा हुर्काउनु कति कठोर तप हो, कति कलात्‍मक सास्ती हो, नजिकबाट देख्‍न पाएँ । दिदी-भिनाजुको डेरा नजिकै मेरो पनि डेरा थियो  । भिनाजु अफिस जाने भएकाले दिदीले खाना खान र लुगा धुन कोठा बाहिर केहीबेर निस्किँदा सुतिरहेको अवस्थामा पनि भान्जालाई हेरिदिनुपर्थ्यो मैले । ओढाइदिएको ओढ्ने र थाङ्ना कुन बेला हातले यता-उता चलाएर मुख छोपेर निस्सासिने हो कि भनेर खुब हेक्का राख्‍नुपर्ने !  यसैगरी सहयोगी भिनाजुले दिदीको हेरचाह र माया गरेको देखेर पनि त्यो छाप मालाई परेको हुनुपर्छ । कतिसम्म असल पारिवारिक भूमिका निर्वाह गर्न सकिने रहेछ, गर्नुपर्ने रहेछ भनेर सिक्दै आइयो । अहिले त्यही काम लाग्यो । 

बेलाबेला छोरीले पिच्च-पिच्च सुरुवाल र थाङ्ना भिजाउँदा सुकाउने वा धुने काम पनि गरेकै छु । आमाको दूधले कुनै बेला नपुग्दा पोषणयुक्त लिटो पनि बनाएकै छु । चुरा बजेको हात थला परेर राम्ररी खट्न नसक्दा अस्तव्यस्त भएको कोठा पनि बढारकुँढार र टिपनटापन पारेर सपक्क मिलाएकै छु । हरदम आँऽऽऽ गरेर र्‍याल चुहाइरहने समस्या टार्न र्‍याले बाँधिदिएर मात्रै के गर्नु, हेरिराख्नुपर्छ कुन बेला लफक्क भिजेर अर्को फेरिदिने बेला भइसक्छ । सू गराउन पनि कमोडमाथि लगेर सूऽऽऽ गर नानू भनेर मैले लेघ्रो नताने कति थाङ्ना बिताइदिन्छे केटीले !

एक बेला मैले  घरमा जुठो लोटाउँदै र थाल-भाँडा मस्काउँदै गर्दा मेरो काकाको छोरीलाई भनेको पनि थिएँ- “हेर् काली, मैले बिहे गर्ने केटीले सुख पाउँछे ।”  कुरा सुनेर बहिनी खितखिताएकी थिई । नभन्दै त्यसले त मैले भनेको कुरा भिनाजुहरू सबै जनालाई फैलाइसकिछे । हुन पनि अहिले मेरी बुढियालाई हाइसन्चो छ ! ज्यान झिरिप्पै भएर हुनु न खानुको दुब्लो छ, केही गर्ने तागतै छैन जस्तो देखिन्छ भनेर मलाई पहिला उसले गरिरहने गनगन पनि अहिले बन्द छ ।  पहिले त मलाई लोसे, सुस्त र ढङ्गबिनाको देख्‍ने उही थिई । परिआउँदा सब गर्न सक्छु भन्ने जवाफ अहिले व्यावहारिक रूपमा दिँदैछु र संजिताको मप्रतिको हेराइ पनि अचम्म सँगले फेरिएको छ अहिले । माया र भरले यसरी हेराइ बदल्दो रहेछ ।

- “तपाई‌ त मायाको कुरा लेख्‍न मात्र जान्नुहुन्छ कि क्या हो ?”,
बिहे भएर आएको महिना दिनमा उसले छेड हानेकी थिई ।

नहानोस् पनि किन  ? म खुल्नै सकिरहेको थिइनँ ऊ सँग । एउटै पलङमा सुतेको अजीव जोडी ३६ को कोणमा विपरीत रूपमा सुते झैँ हामी खै कहाँ हराएका थियौं । उसलाई म अनौठो लाग्ने, मलाई ऊ । मैले यसरी ब्लग लेख्‍दा ऊ चाहिँ उध्रिएको सलवार र कुर्ता सिउने ध्याउन्नमा घोरिएर बस्थी कुनामा । न सरोकार न जिज्ञासा जस्तो !

जे होस्, पछि भने छोरी चुम्बक भएर आई हामीबीच । हामी सायद फलाम-फलाम जस्तै ठोस थियौं । कुनै कारणबिना पनि टकराव भइरहने जस्तो । अहिले मेरो दुब्लोपनको क्षतिपूर्ति छोरी भएर आएकी छे, अस्ति एक साता अगाडि किनेर ल्याइदिएको जामा ठीक हुनै छाडिसक्यो । जहाँ म पहिले कुल्फी खान्थे,  भुटेको चना फाँको हाल्थेँ, त्यही बजार चिर्दै अहिले म छोरीको लागि लुगाफाटो ल्याउँछु । कति फरक छ !

सबनम थिगिरी थिगिरी, ताते गर लौ ! नानी एक वर्ष पुग्‍न लाग्दा संजिता र मेरो भाका अचेल उस्तै छ ।

………….

सायद यस्तैयस्तै खालको पति र पिता बन्नेछु कि म पऽऽछि !!!!
कहाँ छे होली मेरी संजिता ? छोरीको नाम सबनम नै राखूँला ? मैं पनि त्यस्तो सहयोगी श्रीमान् बन्न सकूँला ? पहिलो बच्चा जन्माएको त कुरा गरियो, तर जन्माउन चाहिँ कतिवटा जन्माउने ?