आमाप्रेम: 'पशुपतिनाथले कल्याण गरून्...'

आमा भनेर मैले, आफ्नी जन्मदातालाई आजसम्म कहिल्यै सम्बोधन गरेको छैन । र पनि, यस्तो लाग्छ अद्‌भूत शक्ति छ यो शब्दमा । छँदाखाँदाको 'आमा'लाई 'मम्मी', अझ अहिले त 'मामु'ले कोसौँ दूर लखेटिदिएका छन् । सङ्कष्ट घडी वा दुर्घटनामा अनि बिरामी पर्दा 'ऐया आमा' बोली हाम्रो ओठको गोलाइभरि मीठो तालसरिता बनेर बग्ने गर्छ । तब कतिविघ्न भरोसा मिलेर मनले सान्त्वना पाउने गर्छ, त्यो त आमाप्रेमीलाई मात्र थाहा लाग्छ । आमा यस मानेमा पहिलो प्रेमिका हुन्छिन् कि क्या हो ? सन्तानका सवालमा तिनको आत्मीय लगावलाई पुष्टि गर्न कुन पो परिभाषा आवश्यक पर्छ र ? प्रेममा पनि त परिभाषा र व्याख्याको औचित्य रहन्न ।

मेरी एउटी अन्तरङ्ग साथी छिन् । विडम्बना यस्तो छ, उनलाई मज्जा लाग्ने कुरा उनको वशमा छैन । खासमा आफ्नो वशमा नभएर नै त्यसप्रति मज्जालाग्दो आकर्षण कायम रहिरहेको हो कि, खोइ...। उनलाई मज्जा लाग्ने कुरो हो, आमा-बा भनेर बोलाउने सम्बोधन । तर, पश्चिमा प्रभावको हाँडीमा उनको जिब्रो यस्तोसँग भुटिएको छ, अब गिनिज बुकमै कीर्तिमान कायम हुनेवाला भए पनि उनको मुखबाट बोलचालमा आमा-बाको पूकार निस्किने छाँट छैन । बुढेसकालसँगै उमेरले आमा-बाको बूढो उच्चारण माग्यो भने अर्कै कुरा । मन त लाग्छ उनलाई, बोलाऊँ - 'बाउ, भात खान आऊ होइ ।' तर दुई दशकभन्दा बढी घोटिएर धारिलो बनेको जिब्रोले आफैँ चट्चट् अक्षर काटेर सामुन्नेमा टक्र्याइहाल्छ- 'ड्याडी, भूजा रेडी भयो, हिँडिस्यो ।'

आफ्नो थातथलो उदयपुरबाट राजधानी कान्तिपुरको यात्रामा आइपुग्दा मैले धेरै आमाहरूलाई देखेको छु । कहीँ टाढाटाढै, कहीँ नजिकबाट । कुनै आमाको हातबाट त चियासम्म खाने अवसर मिलेको छ । कतिकति आमाहरू । सडकछेउ सारीको फेरोमा कलिला हातलाई अल्झाएर ठमठम गन्तव्यतिर बढ्दै गरेका आमाहरू । खानेकुराको दिएको भाग सकेर पनि फेरि आफ्नो भागतिर झम्टिँदै आउने लालाबालाको अँजुलि भरिदिने भोका आमाहरू । अनि आफ्ना आँखाभरि बलेँसी थुनीथुनी समाजमा उभिन सक्नेगरी सन्तानको ढाड सोझ्याइदिने कुप्रा आमाहरू । आफ्नो रगतको चिनोको लागि जस्तै सम्झौतामा पनि आफूलाई सहर्षसेलाउन सक्ने आमाहरू... ...। देखेका-भेटिएका ती धेरै आमाहरूको भीडमा एउटा समानता पक्का थियो, उनीहरू आमाजस्तै गहिरो ममताका, असीमित सहृदयताका धनी थिए । जुन धनलाई कुनै बाढी-पहिरो र भवितव्यको प्रकोपले पनि नष्ट गर्ने तागत राख्दैन ।

मेरी आमाको कुरा पनि त्यस्तै छ, मौसममौसमसँगै समयले फुलाइदिएको मुहारभरिका मुजाहरू सम्हाल्दै उनी उता उदयपुरबाट फोन सम्पर्कमा खुसुखुसु बोल्छिन् । कुराकानी बिसाउने बेलामा ओइरिएको त्यो आशीर्वाद म यता कान्तिपुरको भद्रगोल भीडमा थाप्छु - 'काले, ल है त ल पशुपतिनाथले कल्याण गरून्.... ।' कल्याण... यस्तो लाग्छ, यो त आमाले मात्र दिन सक्छिन् । नत्र पशुपतिनाथ म बस्ने यही सहरमै विराजमान छन्, म यहीँ छु । गर्नुपर्ने कल्याण जेजस्तो हो, उनले गरिहाल्थे नि ! र पनि मेरी आमा सुदूर पूर्वबाट पशुपतिनाथको नामले मेरो मङ्गल कामना गर्छिन् । कारण, म सोच्छु- हो, म यही पशुपतिनाथको सहरमै रहे पनि यसको कुनै भर छैन, सिवाय आमाको ।

***
अप्रिल १५, २००८ (नक्साल)