न्यूजरुम र निसासिँदै गएको मन

- अनिता शिवाकोटी

कार्यालयमा मानिसहरू आज कम्ती-कम्ती नै छन् । त्यसैले न्यूजरुमको धेरैजसो काम आफैँले भ्याउनुपर्नेछ । फोनका घन्टी बजेकाबज्यै छन् । भएका सहकर्मीहरू आआफ्नो काममा व्यस्त छन् । कम्प्युटरका किबोर्डबाट नथामिईकन खिटखिट आवाज आइरहेको छ । एउटा फोनमा कुरा गरिसकेर टिपाएको समाचारलाई कसरी लेख्ने भनेर सोच्न नभ्याउँदै, फेरि अर्को फोनको घन्टी बजिसक्छ । सानो-सानो कार्यक्रमका समाचार टिप्दाटिप्दा हैरान । मान्छेहरूले सानो काम गर्न पाएका छैनन्, समाचारमा भनिदिनुपर्ने । मानौँ समाचारमा नभनेसम्म गरेको काम काम नै होइन । कस्तो विज्ञापनको जमाना आएको ! गरेको कामको त विज्ञापन गरे पनि-नगरे पनि आफ्नो ठाउँमा अर्थ हुन्छ नै । त्यसबारे बिस्तारै सबैले थाहा पनि पाइहाल्छन् ।

मनमनै मुर्मुरिँदै टेलिफोनको रिसिभर उठाएँ । ४० यात्रु बोकेर काठमाडौँबाट हिँडेको रात्रि बस त्रिभूवन राजपथमा दुर्घटनामा परेछ । १० जनाको घटनास्थलमै मृत्यु भएछ, घाइतेलाई अस्पताल लगिँदैछ । हतार-हतार समाचार टिप्न थालेँ । दुर्घटनामा परेका कसैको पनि नाम थाहा हुन सकेको छैन । म झस्किएँ, ओहो ! आजै मात्र गाउँ जान भनी हिँडेकी मेरी बहिनी ! हातखुट्टा नै एक्कासि गलेर आए । एक्कासि दर्घटनाग्रस्त त्यस ठाउँमा दौडेर जान मन लाग्यो ।

सम्पादकले पल्लो छेउको टेबलबाट कराए- 'खै समाचार तयार भएन ? स्टुडियोमा जाने बेला भइसक्यो ।' हतार-हतार समाचार लेखिसकेर जिम्मा लगाएँ । मेरो ध्यान भने त्यही दुर्घटनाग्रस्त गाडीमै थियो । मेरी बहिनी, ओहो सम्झिँदा पनि कहाली छुटेर आउँछ । यी घडीका र्सुइहरू पनि कति चाँडो दौडेका हुन् - टिक्‌टिक्‌‌टिक्‌ । त्योभन्दा मुटुको ढुकढुकी झन् तोडले दौडिरहेको छ । आफ्नो कुर्सीमा आएर बसेँ । अघि समाचार टिपाउने साथीलाई फोन गरेँ- 'को-को परेछन् हँ - सबैको नाम थाहा भयो कि छैन ?'

उसले दङ्ग पर्दै भन्यो- (मानौँ उसले ठूलै काम गरेको छ ) 'अझैसम्म थाहा भएको छैन । न कुनै सञ्चारमाध्यमका मानिसहरू नै आइपुगेका छन् यहाँ । नाम थाहा हुनेबित्तिकै खबर गर्छु । सबैको नाम आउनेबित्तिकै पहिले मलाई खबर गर्नु, मैले आत्तिदै भनेँ ।

अहिले केही समय मात्र त भयो, देशमा मान्छे मरेका अनि मारिएका समाचार कम भएको । पहिले त यस्ता समाचार त कति-कति । कसले बढी मृत्यु भएका मानिसको संख्या भन्ने भनेर एक किसिमको होड नै चलेजस्तो हुन्थ्यो आमसञ्चारका माध्यममा । जोसुकैले कुन कुनाबाट खबर दिएको होस्, बस् त्यसकै आधारमा पहिलो हुने क्रममा फुकिहाल्थ्यौँ । कसैले आज के समाचार छ भनी सोधेमा हामी गौरवका साथ भन्थ्यौँ, आज यो घटनामा यतिको मृत्यु, यो ठाउँमा बम पडि्कयो, यति धनजनको क्षति, सांघातिक आक्रमण आदि । हाम्रो के नै जान्थ्यो र ! गल्ती भएमा पछि सच्याउँला, वा कम भनौँला । मानिस नमरेको दिन वा आक्रमण नभएको दिन हामी त्यसै बसिरहेका हुन्थ्यौँ । मृत्यु तथा आक्रमणका घटना नभएको दिन त समाचार नै नलेखेको जस्तो लाग्थ्यो । त्यसबेला हाम्रो काम देखेर सम्पादक पनि दङ्ग ! भन्थे- 'अरु स्टेशनभन्दा हामी एक कदम अगाडि हुनुपर्छ । कुनै पनि घटना हाम्रो हातबाट फुत्किनुहुँदैन । अनि त हामी पनि अझ हौसीहौसी काम गर्थ्यौँ। समयमा सबैलाई सूसुचित गर्नु हाम्रो कर्त्तव्य हो । सबैभन्दा विश्वसनीय र शीघ्र समाचार पस्कन पाएकोमा हामीलाई सन्तोष लाग्नु स्वाभाविकै हो ।

आक्रमण भएका ठाउँमा भ्रमण गर्न जाँदा धेरैपटक घटनाका प्रत्यक्षदर्शी, घटनामा परेकाहरूका आफन्तका कुरा रेडियोबाट सुनाएकी छु । कसैले तपाईँको रिपोर्ट सुन्दा आँखाबाट आँसु नै आयो भनेको सुन्दा आफू सफल भएको सम्झिएर भित्रभित्रै दङ्ग पर्छु । घटना भएको ठाउँमा गएर मानिसहरूसँग कसरी कुरा गर्ने भनेर मलाई आजकाल कसैले पनि सिकाइरहनु पर्दैन । जस्तै नबोल्ने मानिस पनि मेरो सामुमा एक्कैछिन मात्र भए पनि बोल्छन् । त्यसलाई मैले आफ्नो खुबीका रुपमा लिएकी छु । त्यो कला मैले पत्रकारिता क्षेत्रमा लागेर नै सिकेकी हुँ ।

मलाई त्यो दिन सम्झिँदा पनि लाज लाग्छ, म कति रुन्चे थिएँ समाचारकर्मी हुँदाका सुरुका दिनमा । ससानो कुराले पनि मलाई कति मर्माहत बनाउँथ्यो । सम्झिन्छु- आफ्नै आँगनको डिलमा खेल्दाखेल्दै बम पड्किएर घाइते भएका दुई बालकले अस्पतालको आँगनमा मृत्युवरण गरेका थिए । रिपोर्टिङ गर्न गएकी म रोइरहेका मानिसलाई देखेर आफैँले आफैँलाई थाम्न सकेकी थिइनँ । पैसाको अभावमा दाहसंस्कार गर्न नपाएका उनीहरूका अभिभावकहरूलाई आफूसँग भएको पाँचसय रुपैयाँ पनि दिएकी थिएँ त्यसबेला । फर्किने बेलामा पो थाहा भयो, गाडी चढ्ने पैसा पनि बाँकी रहेनछ साथमा आफूसँग । त्यसपछि दुई घन्टाको बाटो पैदलै कार्यालय पुगेकी थिएँ । कार्यालय पुगेपछि सम्पादकले 'खोइ त समाचार' भनेर सोध्दा पो सातो गयो । मैले त त्यस कारुणिक घटनाको वहाबमा डुब्दाडुब्दै रिपोर्टिङ पनि गर्न बिर्सिएछु ।

तर अहिले उनीहरूका समवेदनालाई रेडियोबाट बजाउन मलाई कसैले भेट्टाउँदैन । त्यसैले पनि सम्पादकका नजरमा पनि म अरुभन्दा एक कदम अघि । कुन समाचार कति मूल्यको हो, म सजिलैसँग छुट्याउन सक्छु । कुन समाचारले मानिसको मनमा घन ठोक्छ, अथवा कस्ता समाचार सुन्नबाट उनीहरू टाउको मोड्छन् त्यो केलाउनु एक सेकेन्डको कुरा हो । मैले सिकेका धेरै कुरा मभन्दा पछि आउने पुस्तालाई पनि सिकाउँदै आएकी छु । कुनै बालकलाई गाडीले किच्न लागेमा चुपचापसँग त्यस बालकको चित्कार अनि त्यहाँ भएका दृश्यलाई कैद गर्न सक्नु पत्रकारको काम हो । भोकै कोही मर्न लागेमा उसलाई खान दिनेभन्दा पनि ऊ कसरी छटपटाएर मर्छ, त्यो सिरिङ्ग भाव उमार्ने अवस्थालाई समाचारमा उन्नु पत्रकारका काम हो । यस्तै-यस्तै ।

फोनको घन्टी किरिर्र बज्छ, झसङ्ग हुन्छु । यत्तिका बेरको मेरो तन्द्रा एक्कैछिनमा भङ्ग हुन्छ । अर्को रेडियो स्टेशनमा काम गर्ने साथीको फोन रहेछ । 'वाह, आज त गजबको ब्रेकिङ न्यूज बजाइस् नि !' ऊ उताबाट फुरुक्क पार्दै थियो । मैले केही भन्न सकिनँ । कुनै दिन मेरो मृत्युको खबर पनि यसरी नै रेडियोबाट ब्रेकिङ न्यूजको रुपमा बज्नेछ । कसलाई थाहा आजै वा भोलि नै, जहिले पनि त हुन सक्छ । वा नबज्न पनि सक्छ, कतै गल्लीको कुनामा कति दिनको घिटघिटो खपेर मर्ने सडक बालकजस्तै । सबै मानिसका मृत्युका खबर बज्छन् र - को कहाँ कसरी मर्छ, कसलाई थाहा ? तर म किन सोचूँ त्यतातिर । मलाई त सम्पादकलाई दङ्ग पार्नु छ । आफूलाई सबै घटना-परिवेशका कुरामा अपडेट राख्नु छ । र मेरो कामदेखि सम्पादक दङ्ग पनि छन् ।
- वाह कति अपडेट हाम्रा रिपोर्टरहरू ।
- यस्तै हुनपर्छ, सधैँ आफ्नो काममा दत्त चित्त भएर लाग्नुपर्छ ।
- तिम्रो लेखाइ आजकाल निक्कै माझिँदै गएको छ, यसरी नै लेख्दै जानु ।
अघिदेखि सम्पादक पल्लो टेबलबाट केके भनेर एकोहोरो बोल्दै थिए । मेरो ध्यान भने दुर्घटनाग्रस्त गाडीमा सवार यात्रुहरूकै नामको कौतूहलमा अल्झिरहेको थियो । त्यत्तिकैमा सबैको नाम आयो । धन्न मेरी बहिनीको नाम त्यसमा रहेनछ । बल्ल मन ढुक्क भयो । मन हलुङ्गो र फुरुङ्ग भयो । अघिदेखि हराएको मणि भर्खर पाएजस्तै ।

- सानेपा, ललितपुर ।